Als je het hebt over leiderschap van programmamanagers, gebruik je woorden als „samen”, „team” en „vertrouwen”. Dit is mijn conclusie na een eerste analyse van de gespreksverslagen die de initiatiefnemers van het PGMOpen de afgelopen weken hebben gepubliceerd op hun website. Als je woorden als samenwerking, samenwerken, met elkaar en gezamenlijk  daaraan toevoegt dan is het begrip samenwerking in een brede betekenis dominant (130 keer gebruikt) bij bijna alle programmamanagers. De andere woorden verbind, team en vertrouwen gebruiken minstens 14 van de 17 programmamanagers ruim 50 keer in het interview.

Grote klussen niet in je eentje

Dat deze woorden bij veel programmamanagers voor in de mond liggen is begrijpelijk. Zoals uit de definitie van programmammanagement al blijkt staat samenwerking voorop. Het moet natuurlijk ook gezegd worden dat dat voor projecten en ander werk ook geldt. Grote complexe klussen doe je nu eenmaal niet in je eentje, zelfs 30 jaar getrouwd blijven doe je met zijn tweeën. Dat vertrouwen daarbij komt kan ik ook begrijpen, omdat samenwerking tot vertrouwen leidt en vertrouwen nodig is voor een goede samenwerking.

Verbinden

Ook een modewoord als „verbinden” staat in dit rijtje. Getalsmatig komt verbinden op de tweede plaats als je de begrippen verbinden en verbinding samen neemt (59 keer gebruikt door 15 van de 17 ondervraagde programmamanagers). Dit spoort met de uitkomsten van een klein onderzoek dat ik in 2014 heb gedaan: zie Programmamanager verpleegt. Het lastige met verbinden is dat het woord in allerlei situaties gebruikt wordt, dus moet je voortdurend op je hoede zijn om het te concretiseren: relaties leggen en onderhouden, contact met andere personen of organisaties maken, een verband aanbrengen tussen doelen en activiteiten, tussen activiteiten onderling, breed communiceren op een boeiende wijze. Al die betekenissen kunnen achter verbinden schuil gaan.

Relatief weinig (6 of minder geïnterviewden) gebruiken woorden als belangen, intuïtie, gezag, communiceren/communicatie en controle. Die lage positie kan ik wel verklaren voor controle en misschien gezag, maar de andere woorden zouden toch vaker moeten voorkomen, dacht ik. In de middenmoot staan de woorden als ruimte, energie, macht, leren en ontwikkelen. Het opvallende daarbij is dat macht vaak in de betekenis van machtsspelletjes die vermeden moeten worden, gebruikt wordt.

Op zoek naar verklaringen

Dit betekent wel dat thema’s als verbinden en vertrouwen, verbinden als competentie en eigenaarschap en verbinden goed gekozen zijn om meer helderheid te krijgen tussen programmamanagers. In ieder geval is het mooi dat de initiatiefnemers van dit PGMOpen met een zeer open en algemene vraag („wat doe je als programmamamanager en waardoor word je gedreven”) een diepgaand gesprek met programmamanagers hebben gevoerd. Dat bovendien in zeer leesbare en herkenbare artikelen in een aantrekkelijk opmaak waar de strenge hand van één redacteur terug te vinden is.

Verklaringen en uitwerkingen voor deze bevindingen ga ik volgende week donderdag zoeken tijdens het PGMOpen in Driebergen vanaf 12 uur. Ik hoop jullie allemaal te ontmoeten.