Wat een geklungel blijkt de rechterlijke macht ten toon te spreiden. Een rechter van het gerechtshof spreekt tijdens een informeel diner met een getuige. Dat is bij Wilders en Moszkowicz niet aan dovemansoren gezegd. Dus wrakingsverzoek ingediend en toegestaan. Deze gang van zaken lijkt te demonstreren dat de leden van de rechterlijke macht niet allemaal in de gaten hebben in welk glazen huis nu ook de rechtbanken terecht zijn gekomen.
Imago verbeteren
Dat zou volgens mij moeten leiden tot een professionaliseringsprogramma bij de rechterlijke macht. Het doel van zo’n programma is het verbeteren van het imago van de rechtbanken. Je kan er niet meer vanuit gaan dat met de benoeming van een rechter tot zijn zeventigste gezag automatisch voor de volledige looptijd is gegarandeerd. Een individuele competentie zoals omgaan met publiciteitsgeile verdachten c.q. advocaten is een van de belangrijkste onderdelen van dat programma. Dat leren juristen niet op de universiteit, noch in hun werk.
Werken in teams
Maar ook het in teams werken aan de invloed van de omgeving op de rechtspraak vergt veel meer creativiteit dan alleen het aanstellen van een persrechter. De werving en vervolgens de beoordeling van rechters moet rekening houden met niet alleen de juridische professionaliteit, maar ook met hun vaardigheden: wat betekent een live uitzending op tv voor de zitting? Wat betekent het dat een goedgebekte verdachte wel of niet niet mond opentrekt, terwijl heel Nederland toekijkt? Dit soort zaken oefenen en met vakgenoten doorspreken lijkt een essentieel onderdeel van het rechtsprekende werk te worden.
Wat zijn succesfactoren van een dergelijk programma? Volgens mij: aanhoudende aandacht van de opdrachtgever en vasthouden aan de oorspronkelijke doelen. Dat laatste moet voor een organisatie van professionals als de rechterlijke macht toch niet moeilijk zijn. Het eerste is dat wel: want door wie laat een voor het leven benoemde rechter zich de les lezen. Welke collega-rechter wordt aanvaard als opdrachtgever van zo’n programma? Is dat iemand met formele macht? Volgens mij niet: persoonsmacht lijkt mij nog veel noodzakelijker: aan wie wordt beslissingsbevoegdheid gegund, is doorslaggevend.
Vasthoudendheid
Ik vrees dat bij het openbaar ministerie en de rechterlijke macht de juridische discipline alles overheersend is. Het leidt tot een organisatie van langs elkaar heen werkende individualisten die zich nauwelijks iets aantrekken van anderen. Het zal dus erg veel vasthoudendheid en durf vergen om die individualistische cultuur te doorbreken. De keuze van een opdrachtgever en programmamanager op die competentie is op zich al een zeer betekenisvolle interventie.