“Zonder gasten geen feestje.” Dat was de boodschap van Maryann Glorie voor haar collega programmamanagers. Ofwel, een programma is geen echt programma als er niet een wijde belangstelling van de omgeving voor bestaat. Dat ondervindt Maryann elke dag aan den lijve. Samen met Han Admiraal heeft zij de eerste Programmatafel geopend met ongeveer 14 programmamanagers uit het hele land. Deze hadden zich donderdagmiddag 22 november 2007 in de Villa van Twynstra Gudde gestort op de stellingen van Glorie (provincie Utrecht) en Admiraal (Centrum Ondergronds Bouwen).

Han Admiraal startte de discussie met o.a. de stelling “Doornroosje liep 150 jaar vertraging op, omdat ze één gast niet had uitgenodigd”. Hij stelt verder: “je moet programma mogelijk maken. Dat doe je door actief met mensen een dialoog aan te gaan. Veel programma’s en projecten gaan fout, omdat ze vanuit een mechanistisch beeld van de organisatie opgezet worden: efficiency, de mens als machine, en beheersingsgericht. In zo’n visie is de omgeving al gauw een vijand. Oud onderzoek leert echter al dat mensen liever zelf ontdekken: het gaat niet om de uitkomst maar om het serieus genomen worden. Luisteren en gebruik maken van kennis die bij mensen zit, zijn dan de kernvaardigheden van de programmamanager.” De deelnemers aan de programmatafel waren het eens dat bestuurders gauw geneigd zijn draagvlak per pond te bestellen, en wel snel zonder daarvoor te willen betalen. Maar draagvlak maak je niet, doch het ontstaat als vanzelf door een actieve en positieve attitude. Zorg voor betekenis in je programma: een ambitie als wenkend perspectief, een goede “look and feel” en geloof in je eigen programma. Daarmee verdien je draagvlak: dat is een onderstroom, geen doel op zichzelf.

Maryann Glorie demonstreerde deze aanpak door te vertellen hoe zij zelf voor haar programma (Grebbelinie) heeft gekozen. “Ik vond het zelf leuk. Zo kijken andere mensen ook naar jou en je programma. Het verbinden van je omgeving aan je programma is geen verkooptruc. Bestuurders zien dat misschien wel zo, maar het gaat om een emotionele verbinding. Je moet er in geloven en ervan overtuigd zijn dat anderen een zinvolle bijdrage kunnen hebben aan je programma. Dat is extra moeilijk met mensen die er mechanistisch inzitten, en jou zien als middel om zelf meer aanzien te verwerven.”

Mijn ervaring is echter dat machtsspelletjes, prestige, competentiegevechten dagelijks gespeeld worden. Hoewel iedereen kan zien dat die niet leiden tot de beste oplossingen. Dat is de werkelijkheid van veel programmamanagers, en niet alleen bij de overheid. We zullen dus telkens weer in veel valkuilen donderen. Toch waren velen het eens dat er vergeleken met 15 jaar geleden al veel vooruitgang is geboekt. Shell heeft veel geleerd van de Brent Spar en ook de overheid heeft de HSL anders aangepakt dan de Betuweroute.