Donderdag heb ik de uitreiking van de beste Briljante Mislukking in de zorgsector van 2017 bijgewoond.  Er hebben zich acht kandidaten gepresenteerd. En ieder van hen ging met de billen bloot en sprak opgewekt over de lessen die hij/zij heeft geleerd. Wat een moed om dat voor een gehoor van 60 kritische luisteraars uit de zorgsector te doen!

Typologieën van mislukken

Deze prijs wordt nu al 5 jaar uitgereikt, onder auspiciën van het ministerie van VWS, ZonMw, GFK, Federatie Medisch Specialisten, Vilans en het Instituut voor Briljante Mislukkingen (IvBM). Dit jaar is de presentatie van de genomineerden wat analytischer ingesteld. Het IvBM heeft een typologie van maar liefst 16 categorieën opgesteld van patronen van mislukking. Ik noem er een paar: de lege stoel aan tafel, de brug van Honduras en de Canyon. Deze staan achtereenvolgens voor een belangrijke partij die niet aan tafel is gekomen, een mooie, orkaanbestendige brug die “droog” staat omdat de rivier door de orkaan 100 meter verplaatst is, en de diep uitgesleten patronen die gewoontes en routines trekken en innovaties tegenhouden.

Het viel me op dat zes van de acht genomineerden achteraf concludeerden dat ze niet met de juiste mensen aan tafel zaten (bijvoorbeeld niet die ene bestuurder die nu juist zo belangrijk was, de inspectie Volksgezondheid die een tehuis sloot of een eindgebruiker die pas laat aan tafel kwam). Een bevestiging van de wijsheid dat processen, projecten en programma’s voor de omgeving worden ondernomen en niet voor de organisaties zelf: ofwel vraaggestuurd in plaats aanbodgestuurd.

Iedereen moet zich ermee bemoeien

Een van de aanwezigen verzuchtte na afloop tegen mij dat het aantal partijen aan tafel bijna eindeloos kan zijn. “Je vergeet altijd wel iemand. Wanneer kan je dan eindelijk eens de patiënten en de zorgers echt blij en tevreden maken? Iedereen moet zich ermee bemoeien.”

De eerder genoemde typologieën en de verschillende niveaus van mislukken geven de adviseurs van het IvBM handvatten om alle lessen die zo langzamerhand verzameld moeten zijn te documenteren, rubriceren en beschikbaar te stellen aan anderen. Een mislukking kan dan alleen maar briljant zijn als je een nieuwe mislukking ontdekt. Wellicht dat de prijs dan over 10 jaar niet meer uitgereikt kan worden.

Ik kan me ook goed voorstellen dat de opdrachtgevers van deze prijs wel de vraag gaan stellen wat nu na 5 jaar het effect in hun organisaties en het zorgstelsel is van deze jaarlijkse exercitie. Leidt het frequenter uitwisselen van ervaringen, neemt men aan het begin van een traject de tijd om de eerdere mislukkingen te analyseren en tegenmaatregelen te nemen en worden er veel meer innovaties gevonden? Wellicht stimuleert dat tot nog briljantere aanpakken om het leervermogen van de zorgsector te versterken.

Zie verder: Nederlands Tijdschrift voor Briljante Mislukkingen, editie Zorg. No 1, december 2017