Programmamanagement, is dat wat voor ons? Deze vraag stond centraal op een studiemiddag van een provinciale beleidsafdeling. Onlangs heeft het college van GS een strategische agenda voor de komende jaren goedgekeurd. Kan je de uitvoering van zo’n beleidsstuk programmatisch aanpakken? In ieder geval beschouwt de afdeling het goedkeuren van de strategische agenda niet als een eindpunt. Maar als programma verder?
Weloverwogen keuze
Mijns inziens moet je daar een weloverwogen keuze in maken. Tot de orde van de dag overgaan is geen optie, omdat de agenda allerlei nieuwe kansen biedt om het betreffende beleidsterrein decentraler en dichter bij de burger aan te pakken. Zomaar meteen ja zeggen tegen de programma-aanpak is ook niet goed. Je moet er meer voor doen. Vandaar dat alle medewerkers zich bogen over de vraag welke redenen er zijn om de uitvoering wel en welke redenen er zijn om het niet als programma op te pakken.
De voors en tegens houden elkaar in evenwicht. Met een programma krijg je een gezamenlijk verhaal, een samenhangende beleid dat concrete resultaten oplevert. Daarmee verhoogt de afdeling de legitimiteit van het beleid en kan je partijen als natuurbeheerders en andere overheden beter aan je binden. Ook biedt een programma de mogelijkheid het instrumentele karakter van het beleid tot nu toe en de focus op projectdetails te ontstijgen. In de relatie met het bestuur ontstaat de kans om op een strategischer niveau te acteren.
Perspectief komt niet gratis
Dat is allemaal mooi, maar zo’n perspectief komt niet gratis. Dus de medewerkers konden moeiteloos ook de redenen opsommen waarom ze niet tot een programma over zouden moeten gaan. Het kost veel tijd en werk, de opbrengst is onduidelijk, het is centralistisch, het wordt te zwaar opgetuigd, het gaat nu toch goed, de organisatie is niet zo gebouwd en controverses komen bloot te liggen. Dat zijn stuk voor stuk bezwaren waar je serieus naar moet kijken.
Geen structurele, wel culturele belemmeringen
Het mooie van programmamanagement in mijn ogen is dat het een werkwijze is. Geen enkele structuur in een organisatie staat in de weg. Er zijn eerder culturele belemmeringen zoals verkokering, geen verantwoordelijkheid nemen, geen afspraken nakomen en niet willen nadenken over de effectiviteit van beleidsmaatregelen. Je kunt een lichte vorm van programmasturing bedenken warbij je de inhoud van het programma zo vormgeeft dat het voor anderen helder en duidelijk is wat je wilt en hoe je dat denkt te bereiken. Het kan zelfs wervend zijn voor andere partijen om mee te doen. Ook kan je op basis van zo’n inhoud prioriteiten stellen, en je verantwoording naar bestuur en politiek inrichten. Het dagelijks management laat je gewoon in de lijn en ook de aansturing van eventuele projecten laat je ongemoeid.
Niet wachten op rolduidelijkheid, maar programma gebruiken
Eén van de medewerkers vroeg nog nadrukkelijk of het nu nog niet te vlug is, nu de provinciale rol nog niet uitgekristalliseerd is op het betreffende terrein. Naar mijn idee moet je daarop niet wachten, maar juist het bouwen van het programma gebruiken om die rol te ontwerpen en te gaan oefenen. Je kunt de rol tijdens de uitvoering nog verder invullen.
Over enkele maanden spreken we elkaar weer over de gekozen richting en verdere invullingen.