Ook in de taal blijkt er een principieel onderscheid tussen project en programma te worden gemaakt. Dat is de conclusie van twee onderzoekers van de universiteit van Oxford. Zij hebben duizenden teksten in de engelse taal geanalyseerd en in die teksten 1600 gevallen gevonden waarin de woorden project of programma voorkwamen. Project blijkt significant vaker voor te komen met het woord falen als connotatie en programma met het woord succes als connotatie.
Project=falen, programma=succes
Ofwel in alle sectoren (gezondheid, onderwijs, natuurwetenschappen, nieuws) vinden de onderzoekers dezelfde relatie: project is geassocieerd met falen, programma met succes. De onderzoekers stellen dat deze bevinding van belang is voor wetenschappers en praktijkmensen. Voor wetenschappers trekken zij de conclusie dat deze er niet zomaar van uit moeten gaan dat de woorden project en programma uitwisselbaar zijn. Bijvoorbeeld zou het voor evaluaties betekenen dat deze posiiever zijn als het een programma genoemd wordt dan als het een project genoemd wordt. Je hebt dus een andere operationalisering voor het succes van een programma nodig dan voor een project.
Voor de pratijkmensen betekent het dat zij een programma niet moeten beschouwen als een “scaled-up” project maar als een entiteit die principieel verschillend is. Ook zouden wetenschappers en praktijkmensen zich zeer bewust moeten zijn van het “politieke” taalspel dat door organisaties gespeeld zou worden. Allerlei management hypes zijn nu eenmaal doortrokken van gevestigde belangen en posities. Dus daar moeten zij doorheen leren kijken.
Negatieve associatie voor programma’s in de toekomst?
Een mooie conclusie die uiteraard veel meer onderzoek wettigt. Bijvoorbeeld hebben de auteurs niet kunnen onderzoeken waardoor deze verschillen nu veroorzaakt worden. Zo kan de leeftijd van de begrippen er iets mee te maken hebben. Projecten worden al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw uitgevoerd, programma’s zijn pas van de jaren negentig. Er zijn dus veel meer negatieve ervaringen met projecten, die ook vrij gemakkelijk de krant halen als het fout gaat. Dat kan deze uitkomst verklaren. Dat betekent ook dat de negatieve associatie voor programma’s nog zou kunnen komen, zeker als het woord programma alleen maar gebruikt wordt om aan de negatieve associatie van project te ontkomen.
E. Molloy, A. Stewart, Succeeding programmes, failed projects: A lexicographical analysis of a disputed semantic terrain in: International Journal of Project Management, 31 (2013), pp. 80-89.