Onlangs kreeg ik een artikel van Dirk-Jan de Bruijn onder ogen: Bezuinigingstaakstelling als koevoet. Dat lijkt mij een interessante invalshoek voor programmamanagers. Hij constateert dat allerlei processen bij de overheid niet goed op elkaar zijn afgestemd, waardoor “snijverliezen” optreden. Dit is zeker ook wat je vaak van projectleiders en programmamanagers hoort.
Besluit staat nooit vast
Met de auteur ben ik het eens dat de bezuiniging op zich een prikkel kan zijn om lucht uit de begroting te halen. Elke ambtenaar wil zo nodig zijn plasje doen over welk onderwerp dan ook. Vorige week had ik een bijeenkomst waar wij vroegen naar de belangrijkste “baalfactoren” in de organisatie. Telkens discussie overnieuw doen behoorde daar bij. Een besluit staat nooit vast; er is altijd weer iemand die zijn mening wil geven. Dat is bij beleidsambtenaren nogal hardnekkig.
Proceseigenaar
De aanbeveling van de auteur is om een proceseigenaar te introduceren. “Geef de proceseigenaar de opdracht om de overall regie over dat werkproces te voeren, waarbij ieder onderdeel zijn eigen verantwoordelijkheid houdt.” Tja, dat roept toch vragen op.
Wat betekent dan regie? Als een afdeling niet op tijd levert, zodat er een hapering optreedt, wat doet de regisseur dan? Signaleren? Interveniëren? Maar hoe kan hij nu interveniëren als ieder onderdeel zijn eigen verantwoordelijkheid houdt? Kan hij dan ingrijpen en de afdeling opdracht geven ander werk te laten liggen en mee te doen met het proces? Dan wordt hij een soort baas over de afdeling: dus houdt de afdeling niet zijn eigen verantwoordelijkheid, althans slechts tot op zekere hoogte.
Autoritaire regisseurs
Dat is mijn reactie in het algemeen altijd op de term regie: een echte regisseur beslist hoe een speler speelt in het kader van de totale voorstelling. Natuurlijk moet hij/zij daarin van veel overtuiging, verleiding, overreding gebruik maken. Maar uiteindelijk is hij/zij verantwoordelijk en neemt hij de beslissing. Zo kan je dus zeer autoritaire regisseurs hebben en dat willen we niet horen in ambtelijke of bestuurlijke processen.
Zie verder: Dirk-Jan de Bruijn, Bezuinigingstaakstelling als koevoet, in: Overheidsmanagement, nr. 9, september 2009.