“De ICT-projecten die de overheid is begonnen om kosten te besparen, hebben niet of nauwelijks effect,” aldus een bericht in de NRC van vandaag (Download NH, ICT-plan overheid levert te weinig op). Bij zo’n openingszin ga ik rechtop zitten en doorlezen: dit riekt naar een programma! En ja hoor, de voorzitter van de adviescommissie Toetsing Administratieve Lasten, S. van Eijck, constateert dat wederom ICT-projecten mislukken door slechte leiding, maar ook doordat tijdens de uitvoering het doel uit het oog raakt.
Verkokerd en doel kwijt
De NRC parafraseert de voorzitter van de adviescommissie die stelt dat de overheid te veel verkokerd werkt en dat het einddoel uit het oog verdwijnt. ICT-projecten worden vooral gedreven door het aanbod. Van Eijck:”De vraag vanuit de samenleving moet centraal staan, niet het aanbod van de overheid.”
Dat is nu precies waar programma’s voor dienen: namelijk het nastreven van maatschappelijk gewenste doelen. De belanghebbenden bij die doelen zijn zeker niet de ICT-aanbieders en -technici. Bij (ICT-)programma’s moet je ervoor zorgen dat de gebruikers en de eigenaren van de primaire processen ingeschakeld worden en verantwoordelijk worden gesteld voor het behalen van de doelen door middel van de ICT-spulletjes. Een programmamanager zou dan voortdurend namens de gebruikers (of de “business” zoals dat in het bedrijfsleven heet) toetsen of de producten helpen om de doelen te bereiken.
Het middel wordt heilig verklaard
Een programmamanager zou ervoor moeten zorgen dat de doelen centraal blijven staan en dat de projecten voortdurend gemonitord en zonodig bijgestuurd worden op hun bijdrage aan de doelen. Ook moet hij ervoor zorgen dat bijvoorbeeld de ICT-projecten bruikbaar en begrijpelijk blijven voor de eindgebruiker die niet technisch is, maar verstand heeft van het proces waaraan ICT een ondersteuning levert. Het komt nu te vaak voor dat het middel heilig wordt en het primaire proces zich moet aanpassen aan het middel in plaats van omgekeerd. En vaak ook blijkt de programmamanager van dergelijke programma’s een projectmanager-plus te zijn. Dus veel te uitvoerend en een verlengstuk van de projectleiders: dat versterkt het aanbod-gerichte karakter van dergelijke programma’s. Zie ook: de gatewayreview van het NUP.