“Ik verplaatste me in alle partijen.” Aldus de ex-minister van Financiën Jan Kees de Jager in de NRC van zaterdag. Hij legt de vinger precies op de factor waardoor hij een publiekslieveling is geworden: Inlevingsvermogen. Het opvallende is dat elders in de krant ook wat factoren worden beschreven waardoor je een brug kan slaan tussen partijen.  
Deze foto bekijken

Truc van Bos

Onder de truc van Bos geven de redacteuren van de NRC aan waardoor deze formatie zonder Koningin toch snel is verlopen naar tevredenheid van beide partijen. Bos had kaarten meegenomen als facilitator van het formatieproces. De kaarten hadden als functie na te denken over elkaars wensen. Dat lijkt erg sterk op het je verplaatsen in andere partijen. Tot nu toe was politiek toch vooral gestoeld op het profileren van jezelf en opzichte van anderen. Nu moesten partijen zich inleven in elkaar. Een mechanisme waardoor je standpunt wat minder extreem wordt, omdat je het standpunt van de ander ook begrijpt. Je relativeert, iets wat in het openbare debat niet gebruikelijk is.  
Deze foto bekijken

Beamer en whiteboard

Bos heeft als consultant ook de beamer en het white board meegebracht. Hij heeft geleerd dat je niet vanaf papier moet discussiëren (met je hoofd gebogen naar de tafel), maar vanaf één centraal punt (met je hoofden gezicht naar beamer en andere partijen). Ook dat de verhoogt interesse van partijen in elkaar. 

Standpunten, geen problemen

Dat alles heeft snelheid gebracht (ook omdat er eigenlijk sprake was van 24-uurs onderhandelingen omdat de heren ook s nachts nog doorgingen met sms-en). Heeft het ook kwaliteit gebracht?  Blijkens het uitgebroken zorgoproer kan je daar vraagtekens bij zetten. Ook de standpunten van partijen waren erg dominant, en niet de problemen van de samenleving. Maar er is wel een doorbraak tot stand gebracht in de politieke gewoonten. Volgende keer eens kijken of de samenleving aan tafel mag.