“Volgens mij is er een dilemma tussen inhoudelijke en bestuurlijke overwegingen. Het is heel goed dat onze organisatie wat beter leert programma’s vorm te geven en uit te voeren. Daarbij is er meer nadruk op de inhoud, waarvoor de ambtelijke organisatie verantwoordelijk is. Bij de uiteindelijke keuze voor een project of programma spelen bestuurlijke overwegingen echter ook een rol. Dan kan een afweging resulteren in een afwijzing van het programmavoorstel. Voor mij is dat een dilemma, omdat je de ambtenaren wel degelijk de ruimte moet geven om goed over de inhoud door te denken. Je wilt niet meteen bestuurlijke randvoorwaarden stellen, omdat je het zoekproces zo open mogelijk wilt doen. Maar mijn keuze voor bestuur en draagvlak, kan de inhoudelijke mensen erg ontmoedigen. Dat vind ik wel heel moeilijk”, aldus een wethouder van een grote gemeente vandaag in een gesprek met mij.

Eerlijk gezegd heb ik niet zo’n moeite met dat dilemma. Voor een professionele ambtenaar in een programma zijn bestuurlijke overwegingen even geldig als inhoudelijke. Ik noem dat de haalbaarheid van een doel of inspanning. Daarbij moet je wel bedenken hoeveel ruimte je geeft in een opdracht. In het bovenstaande geval hadden de ambtenaren een open opdracht meegekregen: “onderzoek of die en die doelen en inspanningen haalbaar zijn vanuit een technisch oogpunt.” Pas daarna bleek dat voor de bestuurder ook bestuurlijke aspecten zoals draagvlak bij de bevolking, relevant waren. Dat waren ze in het begin niet. De (ambtelijk) opdrachtgever kan deze scope bewaken: zijn het alleen de technisch-inhoudelijke aspecten of nemen we ook andere overwegingen mee in ons onderzoek?

Het moet achteraf geen verrassing zijn voor de betrokken ambtenaar dat draagvlak een doorslaggevende rol speelt. Wellicht is dat in het begin nog niet aan de orde. En dan houdt de opdracht strikt genomen op. Vervolgens kan de bestuurder aangeven dat er voor een compleet voorstel aan B&W meer gedaan moet worden en dat de ambtenaren weer verder moeten werken. Bestuurlijke aspecten alleen maar door de bestuurder laten doen, leidt tot een dubbelhartig gevoel bij de ambtenaren en het is de vraag of je dan als bestuurder wel een optimaal gebruik maakt van de mensen die je ter beschikking gesteld hebt gekregen.