Onlangs heb ik een verhelderend gesprek met Hans Licht (zie eerder weblog) gehad. Wij waren het erover eens dat een programmamanager op een andere manier naar zijn opdracht moet kijken dan een projectleider. Hij/zij moet zich realiseren in welke complexiteit in factoren en actoren hij zich beweegt. Hier en daar een een prik geven en het systeem het werk laten doen, zo zou hij naar zijn opgave moeten kijken. Kerncompetentie is geduld.

Geduld en timing

In alle boeken en artikelen lees je hier weinig over. Een kernvaardigheid is dan iets nalaten te doen en het systeem (de organisatie of het beleidsveld) observeren. Pas als het echt de verkeerde kant opgaat, zou de programmamanager moeten ingrijpen. Hans en ik zijn het erover eens dat je je als programmamanager moet realiseren dat je situaties alleen maar kunt beïnvloeden en niet volledig naar je hand zetten. In  veel gevallen is daarmee het gebruikelijke model van sturing vanuit één punt, centraal, niet effectief is, maar dat je verschillende eenheden zelf moet laten werken. Daar hoort dus bij dat je goed moet kunnen observeren, maar ook op het juiste moment interveniëren: timing met andere woorden.

Resultaatgerichtheid en doelgerichtheid

In de recent verschenen IPMA-publikatie Competentieprofielen maken de auteurs onderscheid tussen de resultaatgerichtheid van de projectleider en de doeloriëntatie van de programmamanager. Dat zou wel eens hetzelfde punt kunnen zijn als Hans en ik identificeerden als onderscheid. Helaas voegen de auteurs van de IPMA-publikatie eraan toe dat je niet alleen resultaatgerichte projectmanagers hebt, maar ook doelgerichte projectmanagers. Dan wordt het toch weer verwarrend.

Doel en proces zijn niet hetzelfde

Bovendien vegen zij doel- en procesgerichtheid op één hoop. Volgens mij is er toch een duidelijk onderscheid tussen doel en proces. Als je doelgericht bent, weet je inhoudelijk waar je uit wilt komen. Procesgerichtheid heeft niets met de inhoud maar alles met de manier van werken te maken, los van de inhoud. Kortom, Competentieprofielen zou aan helderheid winnen door deze begrippen te heroverwegen. Zeker omdat het de bedoeling is er certificering en selectie van mensen aan te koppelen.