Een paar kleine gemeenten hebben mij de vraag gesteld: is dat wat voor ons, programmasturing. Al doorpratend bleek dat zij vooral worstelden met de samenhang tussen allerlei projecten en het gevoel dat ze de verkeerde projecten kiezen, omdat de gekozen projecten niet echt helpen bij de doelen. In eerste instantie lost programmasturing in zijn volle omvang niets op. Wat wel kan helpen is aan het begin te beginnen: wat is het beeld dat de organisatie van de gemeente over 15 jaar heeft? Visie op de gemeente en misschien ook op de rol van de gemeentelijke organisatie daarin.

Volgens mij moet je daarvoor buiten je eigen grenzen gaan zoeken en kijken. In het boek The World Is Flat van Thomas Friedman las ik daar een mooi voorbeeld van: een goudmijn in Canada heeft een wereld wijde wedstrijd (WWW) uitgeschreven om ideeen te verzamelen om de winning van goud te verbeteren: meer opbrengst tegen lagere kosten. Ze hebben al hun gegevens van jaren geologische research beschikbaar gesteld en aan een wereldwijde community van zo’n 1600 mensen om oplossingen gevraagd (een soort van datamining dus). Een combinatie van Australische en Mexicaanse wetenschappers won de wedstrijd en het bedrijf zag de opbrengst met 50 percent stijgen en de kosten met 70 percent dalen.

Gemeenten zouden in ieder geval alle deskundigheid die er in de gemeente zelf is moeten aanboren om erachter te komen hoe de bewoners en groepen tegen de toekomst aankijken en welke voorstellingen men daarvan heeft: in 2015 kom je in de gemeente 30 percent meer toeristen tegen en hebben de plaatselijke ondernemers de kern van de gemeente opgeknapt en toegankelijk gemaakt voor de 50plussers onder deze toeristen. Daarna kunnen deze beelden aan iedereen voorgelegd worden om te vragen wat ze kansrijke ideeen vinden om het beeld te realiseren. Of face-to-face of via het web zouden ze communities kunnen vragen naar deze uitgewerkte ideeen.

Deze aanpak laat bovendien zien dat de gemeentelijke organisatie bereid is op een andere manier naar visie en strategieontwikkeling te kijken: gebruik maken van de energie en deskundigheid die in de gemeente (of daarbuiten) beschikbaar is. Niet veronderstellen dat de ambtenaren het zelf wel weten of dat er een deskundig bureau uit de Randstad ingehuurd moet worden om een mooi rapport op te stellen met kansen, bedreigingen, sterkten en zwakten.