Van de week zat ik met een jongere collega te filosoferen over wat de moderne technologie voor het werken betekent. “Gaan we op termijn niet meer naar kantoor en doen we alles per internet?” vroeg ik haar. “Hoe doen jongeren dat nu?” Opvallend was dat zij zich niet kon voorstellen dat het traditionele face-to-face contact zou verdwijnen. Internet en computers voegen een kanaal toe, maar lijken ook voor de jeugd niet te komen in plaats van.

Easycratie

Dat klinkt al heel anders dan Aslander en Witteveen ons voorschotelen in Easycratie. In hun boek (ook als gratis app verkrijgbaar) trekken zij van leer tegen organisaties, bureaucratieën en hiërarchieën. Deze verstikken creativiteit en talent. Netwerken (menselijke en technisch) hebben dat niet. Vooral voor kenniswerkers zijn dit de onmisbare hulpmiddelen geworden, waarmee deze professionals niet meer afhankelijk zijn van kantoren en de faciliteiten daarbinnen. Integendeel: het is gemakkelijker internetten bij MacDonalds dan in een departement. 

Wat betekent dit voor het werken in programma’s? Goed nieuws als we Aslander en Witteveen moeten geloven. Volgens hen komt het erop neer dat de kenniswerkers de inhoud voorop gaan stellen. Regels en procedures verliezen hun betekenis en managers hebben alleen toegevoegde waarde als ze gaan sturen op inhoud. Niemand heeft in een netwerk echter een monopolie op kennis, maar elk lid van het netwerk heeft een deel van de puzzel in handen. Los van hiërarchie en positie zoeken mensen naar toegevoegde waarde. Bij programma’s staat de inhoud voorop, met veel minder nadruk op hiërarchie en procedure. Dus daar bestaat geen spanning met netwerken.

Inhoud en kennis voorop

De programmamanager moet zijn stijl van leidinggeven (als daar al sprake van is) richten op inhoud en kennis. Hij zal zonder hiërarchie een toegevoegde waarde moeten zoeken in het koppelen van allemaal brokjes kennis. Ook zal hij eraan moeten wennen dat hij mensen zal moeten verleiden mee te doen aan een programma vanwege de uitdagende inhoud. Netwerken zijn vluchtig, het werken in een team zal dan ook even tijdelijk zijn als het programma zelf. Wisselingen in een team zullen frequenter zijn en ook zullen veel contacten via ICT verlopen. Controle is bijna niet mogelijk, een coördinerend mechanisme voor de samenwerking zal hij moeten vinden in iets anders: de aantrekkelijkheid van de opgave voor de kenniswerker.  

Leider wordt volger

Ook communiceren is niet meer hetzelfde. Op één plek de communicatiestrategie bedenken en vervolgens uitvoeren gaat niet meer lukken. Informatie trekt zich niets meer aan van beperkingen. Internet en social media hebben hun eigen dynamiek. Meebewegen zal dominanter zijn dan voorop de golf sturen. Misschien wordt de leider wel volger van een stroom. 

Ik ben benieuwd of de lezers nog meer consequenties kunnen schetsen.