Voor programmamanagement is het relevant na te denken over doelen en het begrip benefits. Zeker nu er allerlei aparte benaderingen ontstaan zoals benefit- of batenmanagement ligt verwarring op de loer. In het verleden was ik geneigd benefits en doelen over één kam te scheren.
In een discussie met Hans Cremer en Björn Prevaas is mij gebleken dat er meer aan de hand is. Zeker toen Hans stelde dat doelen (zoals lager ziekteverzuim) benefits kunnen hebben (bv. hogere productiviteit, beter imago). Het woord waarde viel toen als Nederlandse vertaling van benefit. Deze wordt vaak in geld uitgedrukt. Dat maakt het gemakkelijk de waarde of benefit in een business case te vergelijken met de kosten. Bij een positief verschil heb je een sterk argument om het betreffende programma groen licht te geven. Maar als je dan ook nog gaat sturen op de baat, is het mijns inziens een doel geworden. Definitie van een doel is: een na te streven situatie. Je gaat dingen doen om ervoor te zorgen dat de na te streven situatie dichterbij komt. In het voorbeeld: lager ziekteverzuim en als gekwantificeerd doel: daling van het ziekteverzuimpercentage tot 3.
Definitie benefit: consequentie van het bereiken van een doel, vaak in termen van geld. Zo’n benefit is in ons voorbeeld: lagere kosten voor inhuur van vervanging van zieke werknemers. Ik denk dat het Nederlandse woord hiervoor gewoon baat moet zijn. Van Dale geeft als definitie voordeel of winst.
Het woord waarde geeft teveel verwarring, want een baat als “lager ziekteverzuim” of “gezondere mensen” kan ook als waarde worden beschouwd. Daarom zou ik het woord waarde hiervoor liever niet gebruiken.
Een baat of benefit is dus geen doel. In een programma is een baat een consequentie van bereikte doelen die je accepteert, noteert en registreert. Mocht er iemand zijn die vindt dat er nog niet genoeg baten zijn gerealiseerd, dat ga je daarvoor extra werk doen (terwijl het ziekteverzuim voldoende is gedaald). Als je dat doet, verandert je programma en wordt een baat een doel dat je vervolgens gaat nastreven.