Het is er dan eindelijk van gekomen om naar Franeker af te reizen naar het Eise Eisinga planetarium. Volgens de gids en wikipedia het enige nog functionerende planetarium in de wereld. Gebouwd tussen 1774 en 1781 door Eisinga die zich de kennis van de sterrenkunde zelf  – naast zijn werk als wolkammer – eigen heeft gemaakt. Hij werd daarbij geholpen door de omstandigheid dat in Franeker een universiteit gevestigd was waardoor hij relatief gemakkelijk aan boeken kon komen. 

Visie op onderhoud en gebruik

De verklaring waarom het planetarium nu nog steeds werkt, zit niet in de genialiteit van de constructie, maar door de aandacht voor overdracht. Het planetarium wordt nu nog steeds onderhouden op basis van de handleiding die Eisinga zelf heeft geschreven. Kortom, hij had zoveel visie op zijn prestatie dat hij veel tijd en energie heeft besteed aan zorgvuldige tekeningen en beschrijvingen hoe de constructie in elkaar zit en hoe het onderhouden moet worden.   

Gevoelig voor wijzigingen

Mooi is ook het verhaal van wijzigingen tijdens de bouw. Volgens Eisinga moest er een slinger van een meter hangen. Nu had hij al een zwaar beroep op de familie moeten doen, omdat hij het planetarium in de huiskamer en daarboven bouwde. De eis van een slinger van een meter vereiste dat hij een gat zou moeten maken in de bedstee (die ook in de huiskamer aangebracht was) om ruimte te maken voor de slinger. Dat ging mevrouw Eisinga te ver: ook nog voortdurend een stuk slinger boven je hoofd accepteerde zij niet.

Dus Eisinga heeft een slinger van 75 centimeter gemaakt, waardoor hij alle berekeningen over moest doen. Maar ja, een belangrijke stakeholder had ook zo haar eisen! Ronduit tragisch was het dat Eisinga dacht alle planeten op schaal weergegeven te hebben. In 1781 werd echter de planeet Uranus officieel ontdekt. Eisinga ging niet opnieuw naar de tekentafel omdat hij anders ook een groter huis had moeten kopen. Hij bleef uiteindelijk een praktisch man waar de programmamanager van nu een voorbeeld aan kan nemen.