Met collega Rudy Kor kwam ik van de week in gesprek over het mensbeeld dat achter programmamanagement (PGM) schuil gaat. In de aanpak van projecten en programma’s blijken we uit te gaan van een mensbeeld waarin vertrouwen een grote rol speelt. Zonder vertrouwen moet je alsmaar meer zaken regelen en kan je niets aan het toeval overlaten. Anders dan bijvoorbeeld Prince waar controle en daarmee wantrouwen een grote rol speelt, gaan wij ervan uit dat mensen elkaar vertrouwen en er vertrouwen in hebben dat afspraken nagekomen worden. Daarom spreek ik zelf bij PGM liever van aanpak dan van methode. Je kunt niet alles voorprogrammeren en je moet erop vertrouwen dat mensen in de geest van de aanpak werken. Methodes werken niet, mensen wel, anders gezegd.

Dagelijkse patronen loslaten

Wij gaan er voorts van uit dat mensen uit dagelijkse patronen willen stappen en willen gaan werken met andere mensen aan een unieke opgave. Daarbij geldt overigens dat lang niet iedereen dat wil of kan. Degenen die meedoen, willen dus op een andere manier werken. Dan geldt ook heel sterk dat ze zich willen committeren aan een opdracht. De vraag die daarbij opdoemt is hoever de programmamanager daarin gaat. Ga je mee met een opdracht ook al twijfel je aan nut en noodzaak? Mijns inziens kan een programmamanager zijn opdracht niet aanvaarden als hij twijfelt aan nut en noodzaak. Hij moet echter wel de spanning tussen enerzijds de opdracht en anderzijds zijn eigen motieven en voorkeuren oplossen. Helemaal het een of helemaal het ander zal niet voorkomen.

Verantwoordelijk voor eigen handelen

Cruciaal in het mensbeeld is verder dat wij ervan uit gaan dat mensen verantwoordelijkheid willen nemen voor hun handelen. Proactief en zeker niet lijdzaam toezien en een opdracht “ondergaan”. Een opdracht wordt je niet opgelegd, maar je komt hem overeen. Ook de verantwoordelijkheid voor het team nemen hoort bij ons mensbeeld. Daarnaast willen de mensen de spanning hanteren die een meervoudige aansturing met zich meebrengt. Niet alleen de gebruikelijke chef spreekt je aan op wat je doet, maar ook anderen binnen en soms ook buiten je eigen organisatie. Het maken en nakomen van afspraken is dan belangrijk, los van de hiërarchische positie die iemand inneemt.